Obligacje przedsiębiorstw – zyskowna forma lokowania kapitału?

Oprocentowanie lokat jest obecnie na poziomie niesatysfakcjonującym inwestorów. Wybór zyskownych i stabilnych funduszy inwestycyjnych wymaga chociażby minimalnej znajomości tematu lub zaufanego eksperta finansowego, o którego także nie jest łatwo. Czy zatem obligacje przedsiębiorstw, nazywane także obligacjami korporacyjnymi mogą stanowić alternatywę dla dotychczas popularnych instrumentów oszczędnościowych?

Obecny poziom stóp procentowych rodzi dwojakie konsekwencje. Ich ocena zależy od aktualnych potrzeb zainteresowanej osoby. Jeżeli jest to klient potrzebujący np. pożyczki bankowej na remont mieszkania, to z pewnością doceni niski poziom odsetek, które bank sobie zażyczy za pożyczone pieniądze. Z drugiej strony, jeżeli jest to inwestor, który chce ulokować swój kapitał, to znalezienie odpowiedniego instrumentu będzie stanowiło wyzwanie. Lokaty bankowe, ze względu na historycznie niski poziom stóp procentowych (1,50 % stopa referencyjna NBP) nie stanowią dla inwestorów opłacalnego źródła zysku. Fundusze inwestycyjne – nawet te z natury bezpieczne – także wymagają chociażby sporadycznego monitorowania, aby w odpowiednim momencie zareagować na możliwe zmiany sytuacji rynkowej.

Czy obligacje przedsiębiorstw stanowią alternatywę? Tak, o ile emitentem jest firma o stabilnym modelu biznesowym oraz budzącej zaufanie kadrze zarządzającej.  Obligacje stanowią nic innego jak formę pożyczki pieniędzy przez firmy od inwestorów. Przedsiębiorstwo wypłaca inwestorowi, który nazywany jest obligatariuszem odsetki z częstotliwością od trzech do sześciu miesięcy. Kapitał zwracany jest w ostatniej płatności i zamyka wszelkie rozliczenia. Firma co prawda może pożyczyć pieniądze od banku, ale bank nie zawsze jest skłonny pożyczki, czy kredytu udzielić. Do tego wymaga skomplikowanej dokumentacji, skrupulatnie ocenia możliwości płatnicze kredytobiorcy, a na koniec oczekuje spłaty pożyczki na warunkach zaproponowanych przez siebie, zazwyczaj wymagając zapłaty prowizji lub wykupienia dodatkowego ubezpieczenia.

W przypadku pożyczenia pieniędzy od inwestorów poprzez emisję obligacji, to emitująca je firma ustala warunki, na jakich pożyczy pieniądze. Następnie zaprasza inwestorów do rozmów, podczas których oferuje im określone warunki. Są one zazwyczaj konkurencyjne w stosunku do warunków oferowanych przez banki. Takie rozwiązanie jest często formą pozyskania kapitału przez firmy działające w branżach, które banki uznają za zbyt ryzykowne – jak chociażby branża deweloperska.

Dlaczego zatem inwestor indywidualny miałby sie zdecydować na zakup obligacji i pożyczenie firmie pieniędzy, skoro bank nie chce tego uczynić? Otóż każdy bank ma swoje procedury. Wnioski kredytowe o większym stopniu skomplikowania trafiają pod ocenę komitetu kredytowego. Bank dokonuje oceny według ściśle określonego klucza, komu chce pożyczyć pieniądze. Na dodatek, oceny dokonuje grupa osób – analityków oraz dyrektorów oddziałów czy nawet dyrektorów departamentów. Inwestor natomiast działa według swoich prywatnych założeń i samodzielnie dokonuje oceny wiarygodności emitenta. Na dodatek, pieniądze, które pożycza są oprocentowane na poziomie znacznie przewyższającym powszechnie dostępne lokaty bankowe, czy chociażby obligacje emitowane przez Skarb Państwa.

Obligacje przedsiębiorstw inwestor może nabyć od samego emitenta, poprzez dom maklerski, który je oferuje, bądź poprzez pośredników finansowych. Wszystko zależy od wielkości i charakteru emisji. Z uwagi na ograniczenia prawne, przy dużych – wielomilionowych emisjach, udział domu maklerskiego jest wymagany. Jest to forma dodatkowej weryfikacji emitenta przez zewnętrzną instytucję zaufania publicznego. Niezależnie jednak od charakteru emisji i tego, kto jest oferującym, inwestor powinien otrzymać pakiet dokumentów, które mają na celu dostarczenie mu niezbędnych informacji na temat emitenta.  Informacje te powinny pomóc inwestorowi w podjęciu decyzji odnośnie wejścia w inwestycję. Najczęściej, kwoty wymagane do zainwestowania zaczynają się od 10 000 PLN.

Zyski, jakie obligacje mogą przynieść inwestorowi wahają się przedziale 4,50% – 9,00 % w skali roku. Duże przedsiębiorstwa, o ugruntowanej pozycji rynkowej i dobrej sytuacji finansowej oferują niższe oprocentowanie, ponieważ przebieg ich dotychczasowej działalności wpływa na ich wiarygodność. Obligacje oprocentowane powyżej 9.00% w skali roku należy uznać za bardzo ryzykowne i należy poważnie zastanowić się nad zainwestowaniem w nie pieniędzy, ponieważ oznacza to, że firma może nie mieć innej alternatywy jak tylko pożyczać pieniądze na wysoki procent. Może to doprowadzić do powstania pętli zadłużenia, ponieważ firma będzie musiała oddać dużą część wypracowanej rentowności w postaci odsetek. Niekiedy kończy się to emisją kolejnej serii obligacji, której celem jest spłata poprzednich obligatariuszy. Takie sytuacje nie są odosobnione, zatem należy zwrócić uwagę na model biznesowy spółki i czy generuje ona trwałe strumienie przepływów pieniężnych, które pozwolą jej obsługiwać swoje zadłużenie.

Inwestor, który lokuje pieniądze w obligacje emitowane przez firmy jest prawnie chroniony. Z kilkoma wyjątkami, w przypadku upadłości, spółka ma obowiązek oddać pieniądze pożyczone od obligatariuszy przed uregulowaniem pozostałych kategorii zobowiązań, w szczególności przed udziałowcami spółki. Bardzo często emitenci ustanawiają zabezpieczenie dla emitowanych przez siebie obligacji tak, aby dać inwestorom większą gwarancję spełnienia swoich obowiązków wobec nich. Najczęstsze zabezpieczenie stanowi hipoteka na nieruchomości należącej do spółki, oświadczenie o poddaniu się egzekucji przez spółkę lub głównych udziałowców, czy cesja z kontraktów handlowych zawartych przez spółkę.

Czas, na który środki są lokowane w obligacje emitowane przez przedsiębiorstwa wynosi zazwyczaj od 2 do 4 lat, choć zdarzają się także emisje o rocznym terminie wykupu. Dłuższe okresy stanowią rzadkość. Niektóre z obligacji, jeżeli emitent tak postanowi są notowane na giełdzie. Umożliwia to inwestorowi wcześniejsze upłynnienie swojej inwestycji, poprzez sprzedaż na rynku wtórnym obligacji innym inwestorom.

Można postawić tezę, iż obligacje przedsiębiorstw stanowią alternatywę dla najpopularniejszych form lokowania kapitału. Mogą być od nich o wiele bardziej zyskowne, jednak, aby były bezpieczne należy zapoznać się z dokumentacją udostępnioną przez emitenta oraz współpracować z odpowiednim partnerem, który pomoże inwestorowi właściwie zrozumieć i ocenić każdy przypadek.